Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում խորհրդարանական, նախագահական և տեղական մարմինների ընտրությունների անցկացման առնչությամբ միջազգային արձագանքը միշտ մի տեսակ խտացած է լինում ուշադրությամբ և արտահայտչաձևերի առումով։ Եվրոպական կառույցները` Եվրամիությունն ու Եվրախորհուրդը, մի շարք եվրոպական պետություններ և Թուրքիան միանգամայն բացասական վերաբերմունք են ունեցել այդ ընտրությունների նկատմամբ։ Ռուսաստանը համեմատաբար չափավոր ձևակերպումներ է օգտագործել, իսկ ԱՄՆ-ը, փաստորեն, իր վերաբերմունքը հայտարարության ձևով չի արտահայտել, պատրաստակամություն հայտնելով շարունակելու «ֆինանսական օգնությունը Կովկասի այդ շրջանի հայ բնակչությանը»։

Չինաստանի նոր առաջնորդ Սի Ցզինպինը պաշտոնակալությունից հետո իր առաջին արտերկրյա այցը կատարեց Ռուսաստան։ Ինչպես ընդգծում են Մոսկվայի և Պեկինի լրատվամիջոցները, դա վկայում է այն մասին, թե չինական ղեկավարությունն ինչ մեծ նշանակություն է տալիս իր խոշորագույն հարևանի հետ հարաբերությունների զարգացմանը, ինչպես նաև, թե «այդ հարաբերություններն ինչ մակարդակ և ինչ առանձնահատուկ բնույթ ունեն»։ Իսկ «Սինhուա» գործակալությունն առանձնակի նկատել է, որ «այցը պատմական օրինակ է այն բանի, թե ինչպես կարող են երկու առաջատար տերությունները կառուցել բացառապես բարիդրացիության, հավասարության և փոխվստահության վրա հիմնված կայուն հարաբերություններ` առանց «հնաբույր» դաշինքների օգտագործման կամ երրորդ կողմի հետ դիմակայության»։

Շատ հետաքրքիր իրավիճակ է առաջացել: էներգետիկ տեսանկյունից: Իսկ էներգետիկան և´ քաղաքականություն է, և´ մնացած ամեն ինչ: Ցածր է էներգերտիկան թե´ իշխանությունների մոտ, թե´ Րաֆֆու, թե´ ԲՀԿ-ի: ԲՀԿ-ն սպասված պոկումը չկարողացավ ապահովել: Կրկին սխալ հաշվեց:

Րաֆֆի Հովհաննիսյանը, փաստորեն, հիբրիդային քաղաքական գործիչ է: Նա հետեւողական է ընտրողների հետ կապ պահպանելու գործում՝ լինի վառ գունավորում ունեցող հանրակառքով այցելություն գյուղական համայնքներ, թե օժանդակություն հնարավոր ընտրողին՝ իր օգնական ձեռքերը գործի դնելու միջոցով: Իսկ մինչ այդ, նա շարունակում է կերտել «ժողովրդի մարդու» իր կերպարը: Նույնիսկ նրա քարոզարշավի ականջահաճո՝ «Հնարավոր է» կարգախոսը հիշեցնում է ԱՄՆ-ի նախագահ Բարաք Օբամայի՝ «Այո, մենք կարող ենք» նշանաբանը, որը հաջողություն արձանագրեց շնորհիվ հավատի գաղափարի վրա շեշտադրման, ինչի կարոտն է հայ ընտրողը: ԱՄՆ դիվանագետներն ընդունել են հասարակ ժողովրդին դիմելու եւ նրա հետ միաձուլվելու Հովհաննիսյանի կարողությունը եւ ցանկությունը. ուժ, որն ընդդիմության այլ առաջնորդներ, ինչպես օրինակ՝ ընդդիմության «խորապես չսիրված» առաջնորդ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը չկարողացավ նպատակաուղղել:

Մարտի 29-ին Րաֆֆի Հովհաննիսյանը աշխարհի չորս ծագերին ավետեց, որ Հարության տոնի պատարագից հետո «հավատի, հայրենիքի, խաղաղության ապագայի համար իր համեստ ծոմը ավարտելու է»: Պատկերացնու՞մ եք` ինչ համեստություն` «հավատի, հայրենիքի, խաղաղության ապագայի համար»:

Դեռևս նախագահական ընտրությանը նախորդած շրջանում Հայաստանի փորձագիտական հանրությունն ու քաղաքական շրջանակները քննարկում էին այն հարցը, թե արդյոք նախագահ Սարգսյանը վերընտրվելուց հետո գնալո՞ւ է արմատական փոփոխությունների ճանապարհով: Խնդիրն այն է, որ Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական կացութաձևը վաղուց սպառել է իրեն, սակայն ո՛չ իշխանությունը, ո՛չ էլ ընդդիմությունը ցայսօր չեն առաջարկել այնպիսի իրատեսական ծրագիր, որը թույլ տար ստեղծել նոր, ավելի առողջ և զարգացմանը միտված սոցիալ-տնտեսական համակարգ: Իրավիճակն է՛լ ավելի է բարդանում, երբ խնդիրը դիտարկվում է տարածաշրջանային զարգացումների համատեքստում:

2008-2011 թթ. թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների վատթարացման գագաթնակետին տեղի ունեցավ ղարաբաղյան հարցում Թուրքիայի քաղաքականության սկզբունքային ակտիվացում, ինչը հետևանք էր տարածաշրջաններում իր դիրքն ու նոր դերը ցուցադրելու ձգտման։

ՈՒսանողական տարիներին, երբ կարդում էի Երվանդ Օտյանի «Փանջունին...», գիտեի, որ երգիծավեպ է, սատիրավեպ, իսկ ծիծաղս չէր գալիս: Չէր գալիս, ու` վերջ: Զարմանք կար, նույնիսկ զայրույթ, բայց ծիծաղս չէր գալիս: Ծապլվարը, իհարկե, հնարովի էր, հանգամանքները, որոնցում հերոսները հայտնվում ու դուրս էին գալիս, ավելի շատ տխրություն ու ցավ էին բերում: Ինձ բոլորովին չէր թվում, որ Երվանդ Օտյանը Հակոբ Պարոնյանի հետնորդն է: Բնականաբար մտքովս չէր անցնի, որ հետո Ծապլվարի համարյա բոլոր հերոսներին ուրիշ անուններով անձամբ կճանաչեմ, որ Ծապլվար պայմանական տեղանունը փողոց առ փողոց Երևան կդառնա, ու ընդհանրապես ժամանակը այդքան կկրկնի ինքն իրեն: ՈՒ նորից ծիծաղս չի գա: Բոլորովին չի գա: Զայրույթ` այո, տխրություն` այո, ավելի շատ` ձանձրույթ: Ավելի ստույգ` ցավ:

Նախորդ օրը շատերին զարմացրեց Հայաստանում հավատարմագրված արևմտյան դիվանագիտական կորպուսի «ֆիդայական» պահվածքը, երբ արևմտյան «գուդ գայերով» հավաքվել, գնացել էին «Սիվիլիթասենց տուն»` պաշտպանելու իրենց նույնքան «գուդ գայ» (այս արտահայտությունը է՛լ ավելի «գուդ գայ»` «լավ տղա» Մեթյու Բրայզայինն է` հնչած Օսկանյանի հաշվով):

Որ նամակի ժանրը նանո-ժամանակներում, և այն էլ երկու «ականավոր» մարդկանց միջև կրկին կվերականգնվեր, դժվար էր հավատալ: